Onze tip om betaald te geraken in deze economische malaise: De clausule van eigendomsvoorbehoud en registratie ervan in het pandregister

De coronacrisis heeft op korte termijn al een ongeziene impact op ons economisch leven en momenteel is het nog onduidelijk welke verdere gevolgen het virus op lange termijn zal hebben op onze economie en bedrijfsleven. Voor vele ondernemingen brengt deze onduidelijkheid ook onzekerheid met zich mee. Zullen mijn klanten betalen? Wat als mijn klanten binnenkort insolvabel worden? Zal ik dan op mijn beurt insolvabel worden? Kan ik nu alvast maatregelen nemen om mij hiertegen te beschermen?

Voor verkopers en leveranciers van roerende goederen (bijvoorbeeld auto’s of bouwmaterialen) hebben wij alvast een belangrijke tip om te anticiperen op mogelijke problemen bij betalingen of insolvabiliteit van klanten: door het inlassen van een eigendomsvoorbehoud in de contracten met klanten en de registratie hiervan in het recent opgerichte pandregister, waardoor het eigendomsvoorbehoud aan derden kan worden tegengesteld.

Deze rechtsfiguur kwam reeds aan bod in onze blog van 13 mei 2019.

In de huidige context van de coronacrisis lichten wij graag de volgende aspecten verder toe:

1. Het eigendomsvoorbehoud;

2. De registratie in het pandregister;

3. De gevolgen van het geregistreerd eigendomsvoorbehoud;

   A. Uw volgrecht;

   B. Uw bescherming ingeval van insolventie van uw klant/schuldenaar (faillissement/WCO).

4. Besluit

***

1) Het eigendomsvoorbehoud

Een eigendomsvoorbehoud is een contractuele clausule waarbij wordt bedongen dat de eigendomsoverdracht van de leverancier/schuldeiser naar de klant/schuldenaar, die normalerwijze onmiddellijk plaatsvindt, wordt opgeschort totdat de klant de prijs volledig heeft betaald.

Het goed dat verkocht wordt, komt pas in het vermogen van de klant van zodra deze de volledige prijs heeft betaald.

Een eigendomsvoorbehoud kan eenvoudig in een contract worden opgenomen. Wij geven een voorbeeld:

“De geleverde goederen blijven zelfs bij verwerking, vermenging of incorporatie onze eigendom en dit tot de volledige betaling van de koopprijs, zowel in hoofdsom, interesten als kosten. Het is de klant verboden om de geleverde goederen door te verkopen, in pand te geven of de vordering erop te cederen vooraleer de koopprijs volledig is betaald.”

De voormelde clausule van eigendomsvoorbehoud geldt in beginsel slechts tussen partijen (inter partes) en is maar effectief in de mate dat de verkochte goederen nog bij de klant aanwezig zijn.

2) De registratie in het pandregister

Om de voormelde clausule van het eigendomsvoorbehoud tegenstelbaar te maken aan derden (erga omnes) moet het eigendomsvoorbehoud worden geregistreerd in het pandregister.

De nieuwe Pandwet (Wet van 25 december 2016 houdende de wijziging van verscheidenen bepalingen betreffende de zakelijke zekerheden op roerende goederen, B.S. 30 december 2016, in werking sedert 1 januari 2018), die in werking is sedert 1 januari 2018, heeft een centraal pandregister opgericht waarin de verkoper/leverancier zelf zijn pandrechten en eigendomsvoorbehoud kan registreren tegen zijn schuldenaars.

Het pandregister is beschikbaar via een online toepassing (https://pangafin.belgium.be/) waarop u zich kan aanmelden met een Belgische e-ID. Op deze toepassing kan u het eigendomsvoorbehoud registreren na betaling van een retributie die afhankelijk is van het bedrag van de schuldvordering.

3) De gevolgen van het geregistreerd eigendomsvoorbehoud

A. Uw volgrecht

Indien de klant nalaat om te betalen, hebt u het recht als onbetaalde verkoper/leverancier met een geregistreerd eigendomsvoorbehoud om de niet-betaalde goederen terug te vorderen.

Door de registratie van het eigendomsvoorbehoud kan u principieel de niet-betaalde goederen ook terugvorderen wanneer deze goederen niet meer bij uw klant/schuldenaar aanwezig zijn én/of ook wanneer deze goederen onroerend zouden zijn geworden door incorporatie (bijvoorbeeld incorporatie van geleverde ramen in een aan te bouwen woning) of zouden zijn verwerkt/vermengd.

B. Uw bescherming ingeval van insolventie van uw klant/schuldenaar (faillissement/WCO)

Het eigendomsvoorbehoud en de registratie ervan in het pandregister spelen ook een belangrijke rol ingeval van insolventie van uw klant/schuldenaar.

Procedure gerechtelijke reorganisatie (PGR, vroeger WCO genoemd)

Wanneer voor uw klant een procedure van gerechtelijke reorganisatie wordt geopend (PGR; vroeger WCO genoemd) kan u uw volgrecht tijdens de procedure niet uitwinnen maar wordt uw positie in deze procedure hierdoor wel versterkt.

In een PGR wordt u als onbetaalde verkoper/leverancier met een geregistreerd eigendomsvoorbehoud immers beschouwd als een buitengewone schuldeiser in deze procedure. Uw kwalificatie als buitengewone schuldeiser betekent o.m. dat u geen kwijtschelding van de schuld kan worden opgelegd, in tegenstelling tot de gewone schuldeisers die een kwijtschelding van hun vordering tot wel 80% kan worden opgelegd (Art. XX. 73-74 WER).

Faillissement

Ook bij een faillissement van uw klant/schuldenaar geniet de bedinger van een eigendomsvoorbehoud van de positie als bevoorrechte schuldenaar. De curator kan in dat geval besluiten om de schuld van de failliete boedel te betalen aan de bevoorrechte schuldenaar dan wel om hem het roerend goed terug ter beschikking te stellen

4) Besluit

Het eigendomsvoorbehoud en de registratie ervan in het pandregister bieden de verkopers/leveranciers van roerende goederen een belangrijke bescherming voor de betaling van hun klanten én tegen de eventuele insolvabiliteit van de klant.

Dit kan ten zeerste worden aangeraden in deze tijden van economische malaise waarvan het verder verloop nog onbekend is.

 Als verkoper/leverancier doet u er goed aan om een beding van eigendomsvoorbehoud op te nemen in uw contracten met uw klanten. In zoverre het eigendomsvoorbehoud reeds is opgenomen in uw overeenkomsten of algemene voorwaarden, kan u dit te allen tijden laten registreren via de online toepassing van het pandregister.

Indien u vragen zou hebben over het eigendomsvoorbehoud of de registratie ervan, kan u steeds contact opnemen met de werkgroep Verbintenissenrecht – bijzondere overeenkomsten – Contracten.

Indien u zich geconfronteerd ziet met een (mogelijk) insolvabele schuldenaar of insolventieprocedures, kan u steeds de werkgroep Handels-, economisch en insolventierecht contacteren.